Karbon Ayakizi Nedir
Karbon Ayakizi
Atmosferde
bulunan su buharı, karbondioksit, metan ve diazot monoksit gibi
gazların miktarı arttıkça yeryüzü daha fazla ısınmaktadır. Bunun ana
nedeni insan faaliyetleri etkisidir. Bu faaliyetler doğrudan ya da
dolaylı olarak seragazları salımına neden olabilir. Isınma, aydınlatma,
pişirme, ulaşım, hayvancılık faaliyetleri, ve endüstriyel süreçler
sonucu atmosfere salınan eşdeğer karbondioksit miktarı günden güne
artmaktadır. Bir bireyin, bir ülkenin veya bir kuruluşun sürdürdüğü
faaliyetler sonucu atmosfere saldığı sera gazlarının karbondioksit
cinsinden karşılığı karbon ayakizi olarak adlandırılır (Plassmann ve
Edwards-Jones, 2010). Doğal süreçte doğa atmosferde bulunan sera
gazlarının dengesini sağlamaktadır. Karbon ayak izi hesabı daha ne
kadarlık bir biyokapasiteye ihtiyacımız olduğunun cevabını vermektedir.
Normal şartlarda, kişi başına düşen biyokapasitenin kişi başına düşen
ekolojik ayak izinden fazla olması beklenir. Kişi başına düşen karbon
ayak izi yaklaşık 4 tondur. Çin, Amerika ve Hindistan gibi ülkeler en
büyük karbon ayak izine sahip ülkeler arasında yer alırken, Türkiye,
İtalya, Almanya, İspanya gibi birçok ülkenin daha fazla biyokapasiteye
ihtiyacı bulunmaktadır
İnsanların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeleri için ısınma, pişirme, ulaşım gibi fosil yakıt temelli faaliyetlerin sera gazı salımına neden olmaktadır. Doğrudan salımların yanı sıra dolaylı salımlar da karbon ayak izinde önemli bir yer tutabilir. Dolaylı salıma neden olan endüstriyel süreçlerin karbon salımında payı büyüktür. Bir ürünün üretilmesinden, taşımacılıkta dahil, bertaraf edilmesine kadar izlenen tüm süreçler karbon ayak izinin bir parçasıdır. Örneğin; 70 cc’lik cam şişenin üretilmesi için atmosfere salınan sera gazı miktarı 1 kg CO2 eş ‘dur Hayvancılık faaliyetleri, tarımsal ürünlerin yetiştirilmesi için uygulanan yöntemler de önemli miktarda sera gazı salımına neden olmaktadır. Örneğin; 1 kg sert peynirin üretilmesi için atmosfere 12 kg CO2 eş salınmaktadır. Karbon ayak izi hesaplanırken seyehatlar dahil tüm ulaşımlar, evde kullanılan enerji türü ve miktarı, tüketilen besin türleri ve miktarları, satın alınan ürünler dikkate alınmaktadır (The Nature Conservancy, t.y.). Bir bireyin karbon ayak izini azaltması için ulaşım alışkanlıklarını, beslenme şeklini, ısınma türünü ve doğalgaz kullanımı yerine biyoenerji gibi alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı gibi pişirme yöntemlerini değiştirmesi gerekmektedir.